Pet(r)unije i ruže - Mjesečne najave | Art-kino Croatia

Ruža u roza anusu. Dame iz Shinjukua. Psihodelijom okupane. Možda se naš haiku ne može mjeriti s Vladimirom Devideom. Ali on je tek naš mali doprinos antikonformističkom i eksperimentalnom opusu Toshia Matsumota (šifra: Bara no soretsu aka Pogrebna povorka ruža), koja slijedi radikalne trajektorije šezdesetih Kojija Wakamatsua, Nagise Oshime, Shujija Terayame i Seijuna Suzukija, vječno rastrganih između studijskih projekata i nezavisne produkcije, u eri koja je iznjedrila specifične kulturalne i povijesne traume. Zato je Matsumotov komad automatski prigrlila japanska LGBTQ komuna. U liku Eddieja (portretira ga transrodna Pita), hostese kluba simboličnog naziva Genet, u kojem on nastupa i u kojem se prostituira. U eri uličnih nemira, opijata i filmskog undergrounda. U rasponu od fikcije do filma u filmu i neizostavnih flešbekova. Pritom se Matsumoto eksplicitno referira na Bertolda Brechta, Jonasa Mekasa i Dušana Makavejeva. Ali i Pasolinija (poster autorova filma Kralj Edip). U razornom spoju melodrame, doksa i horora. S finalnim citatom Renea Daumala. U krajnje subverzivnom kaleidoskopu koji priziva japanske filmske avangarde.

Zato se Matsumotov komad može jedino promatrati u sinergiji s Oshiminim seminalnim Dnevnikom lopova iz Shinjukua, kao intimni sraz tokijske urbane dinamike i njenih (homo)seksualnih eksperimenata, ali i povijesnih trauma. Zato ima neke proklete simbolike da je samo par godina kasnije Tarkovski posjetio Tokio. One iste godine u kojoj su na Matsumotovu pop-art pepelu 1971. stasali Japanska crvena armija i Pokret za oslobođenje Palestine. Iako je Tarkovski došao u Tokio da bi tamo snimio seminalnu sekvencu Solarisa. To je onaj famozni „grad budućnosti“ koji obitava njegov astronaut Berton. Iako Matsumoto puno duguje ne samo ranom Oshimi već i psihodrami Romana Polanskog (šifra: Odvratnost) i Dereku Jarmanu (šifra: Jubilee).

Od ruže u roza anusu prema petuniji, pardon, Petruniji u narativu Teone Strugar Mitevske (šifra: Bog postoji, ime joj je Petrunija). S nezaposlenom povjesničarkom, koja nakon ponižavajućeg razgovora za posao u tvornici tekstila, skače u ledenu rijeku tijekom ritualnog bogojavljenskog plivanja, okružena smežuranim penisima, hvatajući Časni krst, čime je oskvrnula strogi pravoslavni mačistički kodeks, nakon čega postaje youtuberska senzacija. Iako ona priznaje da je u rijeku skočila bez razmišljanja, poput životinje. Čak i kad navodi da njen uži povijesni interes nije Aleksandar Makedonski, već kineska revolucija.

Uz Pitu i Petruniju, svim „sestrama“ vašeg i našeg Art-kina pridružuju se Camille i Mulan. Malleov Milou s Miou-Miou igra na tipičnu retoriku francuske farsične komedije, garnirane dostatnom dozom crnog humora. Doduše, Malle odbija denuncirati povlašteni status njegovih junaka, njihov konzervativizam, bogatstvo i sebičnost. Njihov bukolični milje miljama je udaljen od pariških barikada, iako je Malleov komad ambijentiran u veselom maju 1968. Ali više kao nostalgična evokacija jedne ere, nego kao politička satira, bliža Goretti i Truffautu. A igranofilmska Mulan više ne pjeva Reflection, jer joj je prvenstveno stalo do wuxia atrakcija, premda je i dalje proganja neka vrsta inkarnacije Cheng Pei-pei iz Tigra i zmaja.

Tu je i „tigrica“ Juliette Binoche u čak dva komada – atipičnim Ljetnim satima Oliviera Assayasa i Kako biti dobra supruga Martina Provosta. Potonji pokušava biti nešto poput francuske varijante Wesa Andersona. Iako smo se nanovo zatekli u onoj istoj Malleovoj '68 i njenu „vjetru ludila“ i seksualne revolucije. A Assayas se nakon jednog vlasnika tvornice poculana (šifra: Sentimentalne sudbine) vraća u slični buržujski milje, ali u Francuskoj danas. Povod je 75. rođendan bake Helene (genijalna Edith Scob, koje se prisjećamo iz Franjuova horora Oči bez lica). Kao da smo se zatekli na Ozuovu teritoriju. U dirljivoj meditaciji o smrti i odsutnosti, možda najkontemplativnijoj i najkonvencionalnijoj iz čitava autorova opusa. Što nipošto nije njegova mana. U igri predmeta koji postaju al pari glavnim protagonistima i njihovim privatnim sjećanjima. Kao raskošnoj refleksiji o vremenu i umjetnosti, mladosti i starenju.